Notatki 3TiA

Egzamin praktyczny

8 min. czytania

Wiedza

Linux

Statyczny adres IP (Netplan)

Jeżeli w konfiguracji serwera Ubuntu pojawi się statyczna adresacja, prawdopodobnie najlepiej będzie użyć pliku konfiguracyjnego Netplan. Jeżeli jedna z kart ma otrzymywać adresy automatycznie (przez DHCP), możemy ją po prostu pominąć - domyślnie tak działa każdy system. Tutaj skupimy się na statycznej adresacji.

Zanim jednak zaczniemy tworzyć plik, należy zobaczyć, jaką nazwę mają zainstalowane karty sieciowe. Służy do tego proste polecenie ip a.

ip a
1: lo: <LOOPBACK,UP,LOWER_UP> mtu 65536 qdisc noqueue state UNKNOWN group default qlen 1000
    link/loopback 00:00:00:00:00:00 brd 00:00:00:00:00:00
    inet 127.0.0.1/8 scope host lo
       valid_lft forever preferred_lft forever
    inet6 ::1/128 scope host
       valid_lft forever preferred_lft forever
2: enp0s25: <BROADCAST,MULTICAST,UP,LOWER_UP> mtu 1500 qdisc noqueue state UP group default qlen 1000
    link/ether 00:16:3e:e2:52:42 brd ff:ff:ff:ff:ff:ff link-netnsid 0
    inet 10.102.66.200/24 brd 10.102.66.255 scope global dynamic eth0
       valid_lft 3257sec preferred_lft 3257sec
    inet6 fe80::216:3eff:fee2:5242/64 scope link
       valid_lft forever preferred_lft forever
3: enp0s28: <BROADCAST,MULTICAST,UP,LOWER_UP> mtu 1500 qdisc noqueue state UP group default qlen 1000
    link/ether 00:16:3e:e2:52:42 brd ff:ff:ff:ff:ff:ff link-netnsid 0
    inet 10.102.66.200/24 brd 10.102.66.255 scope global dynamic eth0
       valid_lft 3257sec preferred_lft 3257sec
    inet6 fe80::216:3eff:fee2:5242/64 scope link
       valid_lft forever preferred_lft forever

Interesują nas liczby 2 i 3 oraz ciąg znaków po nich. Karta z mniejszą liczbą (2), to ta wbudowana, natomiast większa (3), to dodatkowa, położona niżej w obudowie. Jeżeli mamy do skonfigurowania tylko jedną kartę sieciową, wystarczy nam dwójka, czyli enp0s25, natomiast gdy potrzeba dodatkowej, trzeba ustawić także trójkę, czyli enp0s28.

Do tworzenia pliku konfiguracyjnego posłużymy się edytorem Nano, wbudowanym w Linuxa, którym będziemy edytować plik /etc/netplan/99_config.yaml. Robimy to w ten sposób:

sudo nano /etc/netplan/99_config.yaml

Sudo (Super User DO, czyli “zrób to jako superużytkownik”, w znaczeniu root) służy do uruchomienia edytora jako root (Linuxowy administrator). Jest to potrzebne, ponieważ tworzymy ważny plik konfiguracyjny, który nie powinien być edytowany przez zwykłych użytkowników. Gdy już dostaniemy się do edytora, będzie trzeba dostosować następujący schemat pliku do adresów z arkusza (nawiasy okrągłe są do wypełnienia):

network:
  version: 2
  renderer: networkd
  ethernets:
    (nazwa karty 2):
      addresses: [(ip karty 2)/(maska karty 2)]
      routes:
        - to: default
          via: (brama karty 2)
      nameservers:
          addresses: [(pierwszy dns karty 2), (drugi dns karty 2)]
    (nazwa karty 3):
      addresses: [(ip karty 3)/(maska karty 3)]
      routes:
        - to: default
          via: (brama karty 3)
      nameservers:
          addresses: [(pierwszy dns karty 3), (drugi dns karty 3)]

Przykładowo wygląda to tak:

network:
  version: 2
  renderer: networkd
  ethernets:
    enp0s25:
      addresses: [192.168.0.1/24]
      routes:
        - to: default
          via: 192.168.0.2
      nameservers:
          addresses: [8.8.8.8, 8.8.4.4]
    enp0s28:
      addresses: [90.90.10.10/16]
      routes:
        - to: default
          via: 90.90.10.1

Uwaga: każde małe wcięcie to jeden Tab (dwie spacje), a większe wcięcie - dwa Taby (cztery spacje). Brak jednego wcięcia powoduje błąd i trzeba tego pilnować.

Celowo usunąłem sekcję nameservers, czyli adresy DNS, w dodatkowej karcie, ponieważ zazwyczaj służy ona do połączenia się z drukarką (choć czasem zdarzy się, że jest wykorzystywana ze switchem).

Plik w Nano zapisujemy kombinacją Ctrl+O, a wychodzimy z programu za pomocą Ctrl+X.

Aby wprowadzić w życie naszą ciężką pracę mamy polecenie:

sudo netplan apply

Jeżeli wyskakuje nam tylko żółte ostrzeżenie o niewłaściwych uprawnieniach:

** (process:2494): WARNING **: 05:24:25.296: Permissions for /etc/netplan/99_config.yaml are too open. Netplan configuration should NOT be accessible by others.

Możemy iść dalej. Natomiast jeśli pod spodem zobaczymy coś takiego:

/etc/netplan/99_config.yaml:2:10: Invalid YAML: mapping values are not allowed in this context:
	version: 2

mamy coś źle w okolicach, o których wspomina błąd (tutaj okolice version, a konkretnie średnik (;) po network zamiast dwukropka; w innym przypadku może to być nieodpowiednia spacja itp.)

Poprawność adresów można sprawdzić ponownie poleceniem ip a, które teraz powinno wyświetlać wpisane przez nas wartości.

Pan Wegner (zdecydowany autorytet w komputery) zaleca restart po zastosowaniu Netplana, więc wpisujemy: sudo reboot. Konfiguracja zakończona. Jeśli umiecie w angielski, tutaj jest oficjalna, szczegółowa dokumentacja: Ubuntu Server - Configuring networks

Polecenia

Rady

  • Każde polecenie po dodaniu --help ukaże nam opcje, jakie możemy w nim zastosować i jego zasadę działania (oczywiście po angielsku).
  • Gdy jakieś polecenie wywala błąd wspominając o “permissions”, “super-user”, “root”, należy dołożyć przed poleceniem klasyczne sudo.
  • Gdy długość helpa jest większa, niż zmieści ekran, możemy zastosować | less po dowolnej komendzie, np. ls --help | less.
  • Gdy chcemy opuścić polecenie, robimy to Ctrl+Z lub Ctrl+C
  • Dla łatwiejszego zapamiętania w pochylonych nawiasach znajduje się wyjaśnienie czego skrótem jest dane polecenie

Konkrety

  • sudo adduser (opcje) (użytkownik) - dodaje użytkowników
  • sudo addgroup (opcje) (grupa) - dodaje grupę
  • sudo deluser (użytkownik) - usuwa użytkowników (DELete USER)
  • cd (katalog) - zmienia katalog w którym będziemy (Change Directory)
  • ls/ ls (katalog) - wyświetla zawartość katalogu w którym jesteśmy/który wyznaczyliśmy (LiSt)
    • ls -l - wyświetla dodatkowo uprawnienia i właścicieli plików/folderów
  • sudo lshw - wyświetla informacje o naszym sprzęcie (bardzo przydaje się dodanie | less i stosowanie grup sprzętu jakie się pojawiają, czyli sudo lshw -c cpu wyświetli nam info o procku) (LiSt HardWare)
  • (polecenie) > plik.txt - eksportuje wynik polecenia do pliku (np. ls -l > uprawnienia.txt)

Windows

Przydatne programy

  • gpedit.msc - edytor lokalnych zasad grupy
    • Wymóg Ctrl+Alt+Del i komunikat po zalogowaniu: Konfiguracja komputera → Ustawienia Windows → Ustawienia zabezpieczeń → Zasady lokalne → Opcje zabezpieczeń → “Logowanie interakcyjne:”
  • Zarządzanie komputerem - wgląd w użytkowników, grupy
  • Wyświetl zaawansowane ustawienia systemu - zmiana nazwy komputera, podłączenie pod domenę

Przydział dysku

  • Lokalizacja: Właściwości dysku C: → Zakładka Przydział → Pokaż ustawienia przydziałów
    • Włącz zarządzenie przydziałami
    • Jeśli zadanie wymaga czegoś jeszcze, można to znaleźć w tym miejscu
    • Przycisk Wpisy przydziałów pozwala na dodania przydziału dla użytkownika. Kiedy proszą nas np. o przydzielenie 20% jakiemuś użytkownikowi, prawdopodobnie trzeba obliczyć te 20% pojemności dysku i podać wielkość w GB.

Zadania na ostatnich egzaminach

2025 - Styczeń - Arkusz 4

Zad. 2

Korzystając z poleceń systemowych na stacji roboczej w systemie Linux dokonaj identyfikacji podzespołów komputera i parametrów technicznych zasilacza:

  • sprawdź parametry procesora i dysku umieszczone w Tabeli 1. Parametry podzespołów stacji roboczej w arkuszu egzaminacyjnym
  • wykonaj zrzuty ekranu z widocznym poleceniem i wynikiem jego działania dla procesora w pliku graficznym o nazwie cpu.jpg oraz dla dysku w pliku graficznym o nazwie dysk.jpg. Pliki umieść na nośniku USB opisanym Egzamin-x, gdzie x oznacza numer stanowiska zdającego
  • odczytane parametry zapisz w Tabeli 1
  • korzystając z tabliczki znamionowej zasilacza odczytaj parametry techniczne zasilacza stacji roboczej i zapisz je w Tabeli 2. Parametry techniczne zasilacza w arkuszu egzaminacyjnym

Zad. 6

Skonfiguruj serwer z zainstalowanym systemem Windows:

  • interfejs sieciowy podłączony do przełącznika:
    • adres IP: 192.168.0.100+X/24, gdzie X to numer stanowiska egzaminacyjnego
    • brama domyślna: 192.168.0.1
    • serwer DNS: localhost
  • zainstaluj usługę Active Directory
    • promuj serwer do roli kontrolera domeny oraz utwórz domenę inf02.local w nowym lesie
    • hasło Administratora trybu przywracania usług katalogowych ZAQ!2wsx
    • utwórz w domenie jednostki organizacyjne: Uczniowie i Egzaminatorzy
    • w jednostce organizacyjnej Egzaminatorzy utwórz konto użytkownika Jan Abacki z nazwą logowania jabacki oraz hasłem ZAQ1@wsx1
    • w jednostce organizacyjnej Uczniowie utwórz konto użytkownika Zenon Babacki z nazwą logowania zbabacki oraz hasłem ZAQ1@wsx2
  • utwórz grupę globalną Egzamin oraz dodaj do niej użytkowników jabacki i zbabacki
  • dodaj usługę drukowania, a następnie zainstaluj i udostępnij drukarkę sieciową:
    • dodaj do serwera wydruku drukarkę sieciową wykorzystując protokół RAW przez TCP/IP
    • ustaw nazwę drukarki Egzamin_druk oraz udostępnij drukarkę z taką samą nazwą udziału
    • ustaw drukarce najwyższy priorytet
    • ustaw dostępność drukarki w godzinach 8:00 ÷ 22:00
    • ustaw zabezpieczenia tak, aby tylko grupa Egzamin mogła drukować, TWÓRCA - WŁAŚCICIEL zarządzać dokumentami oraz Administrator miał pełną kontrolę
    • przez zasady grup rozmieść zainstalowaną drukarkę użytkownikom jednostki organizacyjnej Uczniowie
  • dodaj nowy obiekt zasad grupy dla jednostki organizacyjnej Uczniowie o nazwie Panel i w konfiguracji użytkownika włącz opcję Zabroń dostępu do Panelu sterowania
  • zezwól komputerom z uwierzytelnieniem na poziomie sieci na podłączenie się do serwera przez Pulpit zdalny

Zad. 7

Skonfiguruj stację roboczą z zainstalowanym systemem Windows:

  • przewodowy interfejs sieciowy stacji roboczej podłączony do przełącznika:
    • adres IP: 192.168.0.50+X/24, gdzie X to numer stanowiska egzaminacyjnego
    • brama domyślna: adres IP rutera
    • serwer DNS: adres IP serwera
  • dodaj stację roboczą do domeny inf02.local
  • połącz się z serwerem korzystając z Pulpitu zdalnego
  • zaloguj się do domeny na konto zbabacki a następnie sprawdź możliwość uruchomienia Panelu Sterowania
  • wykonaj wydruk strony testowej z udostępnionej na serwerze drukarki

Zad. 9

Sporządź, w arkuszu kalkulacyjnym kalkulację zapotrzebowania na moc podzespołów jednostki centralnej w ramach planowanej modernizacji. Plik zapisz pod nazwą kalkulacja_mocy na nośniku USB opisanym Egzamin-x:

  • kalkulację wykonaj według Tabeli 3. Wzór kalkulacji mocy podzespołów
  • obliczenie łącznego zapotrzebowania na moc modernizowanych podzespołów jednostki centralnej w komórce B9 powinno wykonywać się automatycznie
  • w komórce B11 należy wpisać maksymalną moc zasilacza zapisaną w Tabeli 2
  • wartość komórki B12 jest równa komórce B9 powiększonej o 20%, co powinno być obliczane automatycznie
  • W komórce B13 za pomocą formuły jest ustalany napis „NIE”, jeżeli moc z komórki B11 jest większa lub równa mocy z komórki B12 lub napis „TAK” w przeciwnym wypadku

Tabelki znajdują się wyżej, w linku do arkusza

2025 - Styczeń - Arkusz 3

Zad. 2

Skonfiguruj ruter zgodnie z następującymi zaleceniami:

  • adres IP interfejsu WAN: 100.100.100.5/28
  • brama domyślna interfejsu WAN: 100.100.100.1
  • serwer DNS interfejsu WAN: 8.8.8.8 oraz drugi serwer DNS: 4.4.4.4, jeśli jest wymagany
  • adres IP interfejsu LAN 192.168.1.1/24
  • włącz serwer DHCP
  • zakres dzierżawy DHCP: 192.168.1.50 ÷ 192.168.1.55
  • adres IP 192.168.1.51 zarezerwowany dla adresu MAC bezprzewodowej karty sieciowej stacji roboczej
  • sieć bezprzewodowa o nazwie: EGZAMIN_XX, gdzie XX to numer stanowiska egzaminacyjnego
  • uwierzytelnienie sieci bezprzewodowej tylko WPA2 PSK z kluczem: Qwerty_7 i szyfrowaniem AES lub CCMP
  • kanał XX dla transmisji bezprzewodowej 2,4 GHz, gdzie XX to numer stanowiska egzaminacyjnego