Wesele (Sprawdzian)

Ważne informacje

• Autor: Stanisław Wyspiański
• Epoka: Młoda Polska
• Rodzaj literacki: Dramat
• Główny motyw: Podział społeczeństwa na dwie grupy społeczne - chłopów i inteligentów, który uniemożliwia odzyskanie upragnionej przez wszystkich niepodległości
• chłopomania - powierzchowna fascynacja wsią spowodowana przejściową, ówczesną modą. Nie uwzględnia wad bycia chłopem, jest oparta na wyidealizowanym obrazie spokojnej, malowniczej wsi.

Geneza lektury

Do stworzenia “Wesela” zainspirował Wyspiańskiego autentyczny ślub poety Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną, chłopką. Odbyło się ono 20 listopada 1900 roku w podkrakowskich Bronowicach.

Bohaterowie

Realistyczni

Pan Młody, Lucjan Rydel

• Bohater wpisuje się w trend chłopomanii: nie zna wsi i jej prawdziwych realiów, ale jest nią zafascynowany i stara zachowywać się jak chłop, co prowadzi do niezręcznych sytuacji. (To, że żeni się z Panną Młodą chyba nie muszę dodawać)

Panna Młoda, Jadwiga Mikołajczykówna

• Siostra Anny Mikołajczykównej, chłopka, mówi gwarą i nie odnajduje się w towarzystwie inteligencji. Nie rozumieją się z mężem i reprezentują dwa odrębne światy.

Gospodarz, Włodzimierz Tetmajer

• To inteligent, który przeprowadził się na wieś, zatem zna oba środowiska. Jest przykładem racjonalnego podejścia do wsi, uwzględniając także jej wady, a nie tylko zalety. Nie chce jednak brać odpowiedzialności za ojczyznę - przekazuje dany mu złoty róg nieodpowiedzialnemu Jaśkowi. Ma żonę Annę Mikołajczykówną, Gospodynię.

Jasiek

• Brat Panny Młodej. Dostał zadanie poinformowania chłopów o powstaniu za pomocą złotego rogu, jednak gubi go schylając się po swoją czapkę z pawimi piórami. Taka postawa to symbol przywiązania do rzeczy materialnych, zamiast do ważnej sprawy narodowej. Przedkłada interes prywatny ponad dobro ojczyzny.

Poeta, Kazimierz Przerwa-Tetmajer

• Jeden z gości wesela, przedstawiciel młodopolskich dekadentów. Popada w rozpacz i nie wierzy w jakiekolwiek działania mające przynieść poprawę dla Polski. Nie ulega jednak chłopomanii.

Dziennikarz

• Redaktor naczelny magazynu “Czas”. Jest człowiekiem, który stara się być zaangażowanym w kwestie narodowe, jednak nie idzie za tym żadne działanie. W tej kwestii przypomina Poetę.

Czepiec

• Chłop dumny ze swojego pochodzenia, gorliwy patriota, chętnie dyskutował na tematy polityczne. Szybko jednak tracił nad sobą kontrolę i nadużywał alkoholu przez co dochodziło do bójek.

Nos

• Podobnie jak Poeta: dekadent będący w rozpaczy, szukał ukojenia w alkoholu.

Radczyni

• Krewna Pana Młodego, nie zna wsi i nie widzi szansy na zjednoczenie polskiego społeczeństwa

Fantastyczni (i komu się ukazali)

Upiór/Dziad

• Upiór to duch Jakuba Szeli, przywódcy rzezi galicyjskiej, czyli powstania zbrojnego chłopów z 1846 roku. Pojawił się przed Dziadem, aby przypomnieć mu o krwawej przeszłości.

Wernyhora/Gospodarz

• Wernyhora to mityczny mędrzec, który przepowiadał odrodzenie Polski. Przekazuje złoty róg Gospodarzowi. Pomimo niesamowitej szansy Gospodarz boi się odpowiedzialności, przekazuje róg Jaśkowi i zaprzepaszcza szanse na narodowe wyzwolenie.

Hetman/Pan Młody

• Hetman branicki to symbol zdrady narodowej, został skazany na śmierć. Ukazał się Panu Młodemu, aby uświadomić mu, że on sam jest zdrajcą - tylko, że hetman zdrajcą ojczyzny, a on zdrajcą inteligentów, gdyż aspiruje do miana chłopa poprzez chłopomanię.

Rycerz/Poeta

• Rycerz, czyli Zawisza Czarny to symbol męstwa i oddania się ojczyźnie. Stanowi przeciwieństwo dla Poety, którego stać jedynie na brak wiary w cokolwiek podczas gdy ojczyzna potrzebuje odważnych i lojalnych wojowników.

Stańczyk/Dziennikarz

• Stańczyk to nadworny błazen ukazany na obrazie Matejki. Jest symbolem narodowej mądrości. Pojawia się w lekturze, aby ukazać bierność postawy Dziennikarza i brak konkretnych działań, aby ojczyzna znów mogła być wolna.

Symbolika

(Pierwsza kropka to znaczenie dosłowne, druga - przenośne)

Wesele

• Spotkanie się chłopów i inteligencji z okazji ślubu, nierozumienie się obu stron, ostateczny brak porozumienia i działania na rzecz ojczyzny.
• Próby pojednania obu warstw społecznych kończą się fiaskiem i dopóki nie zmieni się postrzeganie chłopów i inteligentów stereotypowo nie można mówić o pojednaniu i wspólnej walce.

Czapka z pawimi piórami

• To czapka noszona przez Jaśka. Ten upuszcza ją, gubiąc przy tym złoty róg.
• Jest ona symbolem próżności i stawiania prywatnego interesu ponad dobro wspólne - Jasiek zgubił złoty róg, ale czapka jest na miejscu; ojczyzna nie zostanie uratowana, ale Jasiek nadal ma czapkę

Złoty róg

• Wernyhora przekazuje go Gospodarzowi, ten oddaje go za to w ręce Jaśka, który gubi go. W ten sposób nie ma szans, aby ponownie zjednoczyć naród.
• Złoty róg miał pomóc w pobudzeniu chłopów do uczestnictwa w nadchodzącym powstaniu, a zaprzepaszczona szansa jest symbolem egoizmu bohaterów. Gospodarz boi się odpowiedzialności, przekazując róg Jaśkowi, a ten gubi go, gdyż podnosił swoją wystawną czapkę.

Bronowicka chata

• To miejsce odbywania się wesela.
• Symbolicznie odnosi się do całej Polski - w chacie spotykają się obie grupy społeczne. Na weselu nie doszło do porozumienia i w skali kraju też nie dojdzie.

Widmo

• To dawny ukochany Marysi, ukazuje się właśnie jej. Marysia tęskni za ukochanym, ale woli swojego obecnego męża
• Pomimo romantycznej tęsknoty Marysia nie myśli o przeszłości i skupia się na przyszłości. To postawa jaką powinno przyjąć społeczeństwo, aby w Polsce zaszły zmiany.

Chochoł

• Został on zaproszony jako gość na wesele, wprowadził wszystkich w stan uśpienia. Na końcu lektury dyrygował chocholim tańcem.
• To symbol uśpienia narodowego, sytuacji w której żadna grupa społeczna nie chce działać - chłopom brakuje przywódcy, a inteligencja popada w rozpacz.

Dzwon Zygmunta

• Dzwon w Krakowie, który bił przy okazji ślubu Pana Młodego z Panną Młodą
• To symbol czasów świetności narodu polskiego

Kaduceusz

• Przedmiot, który Stańczyk przekazuje Dziennikarzowi. W mitologii greckiej oznacza pojednanie z każdym wrogiem
• W lekturze ma znaczenie ironiczne, ma ukazać niezdolność polskiego społeczeństwa do uratowania kraju.

Złota podkowa

• Gospodarz otrzymuje ją od Wernyhory i chce pokazać go gościom, jednak Gospodyni sugeruje zatrzymanie prezentu dla siebie. Tak się właśnie dzieje.
• Symbol egoizmu i chęci posiadania jak najwięcej bez dzielenia się z innymi.

Mity

Mit	Nawiązanie historyczne	Co dzieje się w “Weselu”
Chłopa piasta	W opowieści Gala Anonima, pierwszym przedstawicielem rodu Piasta był chłop.	Znaczenie chłopów dla polskiego społeczeństwa jest zaniżane i mają oni duży wpływ na sytuację w kraju
Mit racławicki	Podczas bitwy pod racławicami szczególnie odznaczył się chłop, Bartosz Głowacki, mianowany później na oficera	Chłopi są gotowi do walki w przeciwieństwie do inteligencji, co widzimy w postaci Czepca. Brakuje im jednak przywódcy, który poprowadziłby ich do walki.
Wsi spokojnej	W literaturze pojawia się obraz spokojnej, beztroskiej wsi, arkadii w której człowiek żyje w harmonii z przyrodą	Chłopomania kontynuuje stereotyp wsi idealnej. Realia są jednak zupełnie inne - to ciężka praca na polu i mierzenie się z dyskryminacją ze strony inteligencji.
Solidaryzm narodowy	Rzeź galicyjska z 1846 r., krwawe powstanie chłopów przeciwko szlachcie. Jakub Szela, czyli Upiór był jego dowódcą.	Inteligencja pamięta minione wydarzenia z udziałem chłopów i nie ma do nich zaufania. Przez to nie może dojść do zjednoczenia narodowego.
Przywódcza rola inteligencji	Na świecie panował pogląd, że jedynie wykształceni mogą pełnić ważne funkcje społeczne.	Inteligencja wywyższająca się ponad chłopów sama nie potrafi stanąć do walki i bohaterowie tacy jak Poeta, czy Dziennikarz potrafią jedynie żyć marzeniami.